We gaan ons laatste jaar in. Driekwart van deze periode zit erop. Laatst sprak ik iemand die noemde deze periode een spek-en-bonen-periode. Ik begrijp wat ze bedoelde. Deze periode is behoorlijk anders gelopen dan we vooraf hadden gedacht en voldoet niet echt aan de verwachtingen die we hadden toen we in 2019 begonnen. Online vergaderen, scherm, in je eentje op je zolderkamer, dat is niet echt de reden waarom we de politiek in zijn gegaan. Maar om nou te spreken van een spek en bonen periode.. . zo zou ik de periode 2019 – 2023 zeker niet noemen. In veel opzichten overtreft deze periode juist alle verwachtingen. Ondanks alle beperkingen zijn we er verrassend goed in geslaagd om plannen en voornemens om te zetten in daden. Daar mogen we best trots op zijn. Bovendien ligt er nog een jaartje voor ons. En we weten inmiddels dat er in een jaar van alles kan gebeuren. Niets is zo onvoorspelbaar als de toekomst.
De kadernota is compact en over het algemeen goed te lezen. Goed gestructureerd en geeft de lezer het gevoel te maken te hebben met een overheid die ‘in control’ is. Dat is wel eens anders geweest. Ook de gesprekken met ambtenaren tijdens de tafeltjesochtend waren verhelderend, een goede aanvulling op het proces. Alle complimenten aan de organisatie en de coördinator van dat alles, gedeputeerde Strijk.
De provincie tast diep in de buidel om de woningbouw te versnellen, met de focus op betaalbaarheid. Wij complimenten gedeputeerde van Muilekom met de voortvarendheid waarmee hij te werk gaat. Helaas is de woningcrisis niet een probleem dat met 20 miljoen in 4 jaar op te lossen is. Ook na deze coalitieperiode is een investering hard nodig. De verlenging van de bijdrage aan het programma ‘Versnelling Woningbouw’ met 2 x 3,8 miljoen is zeker nodig. Wat de PvdA betreft is dat bedrag nog wat aan de lage kant. Waarom niet 2 x 5 miljoen? En waarom nemen we we dit niet structureel op in de begroting? Als argument wordt genoemd dat een nieuw coalitie eigen keuzes mag maken. Maar wij horen dat alle fracties in deze zaal doordrongen zijn van de omvang van de woningcrisis en groot voorstander zijn van deze investering.
Voor de PvdA is een belangrijk punt de positie van het openbaar vervoer en dus de verlenging en aanbesteding van de nieuwe OV concessie. We zoeken niet langer de goedkoopste aanbieder, maar een partner om samen het OV in onze provincie mee te ontwikkelen. Dat is de enige juiste manier om er tegenaan te kijken: de reiziger op één zetten, niet de portemonnee van de provincie. Voorlopig is daarvoor €6 miljoen extra nodig. Het proces van aanbesteding wordt gestart en dan zien we wel wat er nog meer nodig is. De bestaande dienstregeling is de basis voor de nieuwe concessie en stapsgewijs wordt het volledige wagenpark verduurzaamd, in 2028 is het geheel elektrisch. Een van de beloften die we komend jaar beslist moeten omzetten in daden is de proef met gratis OV, een initiatief van oud-statenlid Julie d’Hondt. hoe begrijpelijk het ook is dat de omstandigheden van de afgelopen twee jaar ons dwongen tot uitstel, het is belangrijk dat die proef er alsnog komt, en die gaat er gelukkig komen.
Alleen zouden wij de grens voor deelname niet op 100% bijstandsnorm, maar 120% willen zetten. Wij geven deze suggestie aan gedeputeerde Schaddelee mee.
Natuur, groen, biodiversiteit en gezondheid zijn sleutelwoorden. We hebben te weinig natuur en teveel stikstof en dat zit ons meer en meer in de weg. Met nieuwe ontwikkelingen in onze provincie moet groen meegroeien en we hebben recent een bossenstrategie vastgesteld. Daar zijn we blij mee, we trekken daar terecht veel geld voor uit. Maar de geschikte ruimte is lastig te vinden en de uitvoering blijkt nog niet zo eenvoudig.
Jaar op jaar slagen we er niet in om het geld uit te geven dat we hebben begroot voor de versterking en ontwikkeling van nieuwe natuur. Het is makkelijk om te zeggen dat we dan maar moeten stoppen met het beschikbaar stellen van middelen. Maar liever horen we wat we vanaf nu gaan veranderen om die doelen wel te halen. Verder zijn we blij dat de TNRC proef is gestart, waarbij zwerfkatten worden gevangen, gecastreerd en waar mogelijk herplaatst. We hopen dat een dergelijke diervriendelijke aanpak in de toekomst wordt uitgebreid naar de hele provincie en voor veel meer diersoorten wordt ingezet.
Wat betreft de energietransitie zijn we al jaren het slechtste kind van de klas. Het leek aardig de goede kant op te gaan toen vorig jaar de gemeenten de Ressen vaststelden. Maar het is nu al een jaar oorverdovend stil. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen wonnen tegenstanders van windmolens terrein. Veel nieuwe colleges maken een terugtrekkende beweging en we dreigen de doelen uit de Ressen niet te halen. Is de gedeputeerde het met ons eens dat dit geen optie is? En wat gaan wij als provincie daaraan doen? Hoe ver moet de achterstand oplopen voordat de provincie ingrijpt? En waaruit kan dat ingrijpen bestaan? We maken ons ook groten zorgen over de congestie. Meer en meer wordt ingezet op zonne-energie, maar projecten met meer dan 200 zonnepanelen worden niet meer aangesloten op het overvolle net. Gemeenten voelen zich hierdoor gelegitimeerd om op de handen te zitten. Hoe zorgen we dat dit niet gebeurt? En misschien wel de grootste zorg: wie kan straks de energierekening nog betalen, met de alsmaar stijgende energieprijzen? Wij zien een deel van de oplossing in het ontwikkelen van innovatieve technieken om tot opslag van energie te komen, om zo de pieken en dalen in de duurzame energiewinning (zon en wind) op te kunnen vangen. Kunnen we als provincie daar niet wat meer in investeren?
Tot slot, de PvdA pleit al jaren voor meer aandacht voor social return, het betrekken van inwoners met achterstand tot de arbeidsmarkt bij het uit te voeren werk door de provincie. We zouden als werkgever een voorbeeldpositie hierin moeten innemen, voldoen aan de minimum norm is niet voldoende. We willen voorop lopen, een inclusieve provincie zijn. Zoals we ook onze deuren wijd openzetten voor Oekraïners die vluchten voor die vreselijke oorlog, moeten we ook ruimte maken voor die groep. Deze provincie kan veel socialer. Wat wordt onze inzet voor het komende jaar?
