Hieronder leest u een aangepaste versie van onze inbreng over de begroting van 2023 op 09-11-2022.
Optimisten hebben het moeilijk. Het valt in deze tijd niet mee om het glas halfvol te blijven zien. Een vreselijke oorlog 2000 km hier vandaan zorgt voor en kille en dure winter en huizenhoge inflatie in Nederland. De aanpak van de wooncrisis wordt ernstig gehinderd door het onvermogen van het kabinet om de stikstofcrisis in goede banen te leiden. De toestroom van vluchtelingen uit de hele wereld laat ons beseffen hoe belangrijk een veilig thuis is, maar voelt voor sommigen ook als een bedreiging van onze welvaart en zorgt voor verdeeldheid. Soms overstromingen, dan weer extreme droogte, een stijgende zeespiegel, de grond onder onze voeten wordt letterlijk en figuurlijk steeds heter.
Ook de sociale bril staat niet altijd recht op onze neus. Wanneer er zoveel zorgen zijn valt rekening houden met elkaar niet altijd mee. Bijna 60 jaar na de iconische droom van Martin Luther King leven veel inwoners van onze beschaafde provincie nog steeds in de nachtmerrie die discriminatie heet en vinden wij het nog steeds moeilijk om hardop sorry te zeggen voor ons slavernijverleden. Een kwart van de jongeren is somber of depressief, o.a. door hoge maatschappelijke verwachtingen en nog veel hogere studieschulden. Decennia neoliberalisme en twaalf jaar Mark Rutte hebben hun sporen achtergelaten. Zorg, onderwijs en de energiesector zijn door vermarkting uitgehold en publieke diensten zijn geprivatiseerd. Welvaart is voor de rijken, de kruimels voor de rest.
Nou, nou, hoor ik u denken, die heeft er zin. En dat is zeker waar!
Juist als de wereld in brand staat is het hard nodig om positief te blijven en met vertrouwen vooruit te kijken. En dat doet de PvdA. We kijken naar 2023, een overgangsjaar. Een jaar dat voor een belangrijk deel niet meer van ons is. Een jaar dat we met een positieve boodschap en een sluitende begroting overdragen aan de nieuwe Staten. Vanzelfsprekend gaan de complimenten uit naar alle medewerkers en het college, specifiek de gedeputeerde Financiën, voor deze solide begroting. Met een algemene reserve van € 250 miljoen in 2026, kunnen we stellen dat onze provincie is voorbereid op de toekomst. We staan voor omvangrijke opgaven in de komende periode. De PvdA fractie verwacht dat enig vet op de botten dan ook niet overbodig is.
Stikstofreductie en natuurherstel
2023 wordt een jaar met veel uitdagingen, zoals stikstofreductie en natuurherstel. We zagen het 20 jaar geleden al aankomen, maar staken de kop in het zand en nu zit het land op slot. Inmiddels heeft de Raad van State ook de bouwvrijstelling naar de prullenbak verwezen en maakt de minister geen haast met het bieden van perspectief aan de boeren. En wie mag de maatregelen straks uitvoeren en krijgt straks de kar met dierlijke uitwerpselen over zich heen? Inderdaad! Onze provinciale ambtenaren krijgen niet de informatie die ze nodig hebben, en moeten straks producten leveren met stoom en kokend water. Hoe kunnen we ons daar goed op voorbereiden? Intussen holt de natuur in onze provincie achteruit en loopt het herstel flink achter. Veel beschermde Natura 2000 gebieden gaan gebukt onder een te hoge neerslag van schadelijke stikstofverbindingen, terwijl de Utrechtse boeren gebukt gaan onder onzekerheid. Dat kan zo niet doorgaan. Naast natuur gaan ook bouwbedrijven omvallen, terwijl we huizen zo hard nodig hebben. Wat wordt nu de boodschap van dit college naar de minister en in het IPO? Wat gaat gedeputeerde doen om ervoor te zorgen dat we vooruit kunnen?
Flex-wonen
Om de wooncrisis tegen te gaan is flex-bouwen in opkomst. Veel Utrechtse gemeenten zijn bezig om woningbouw te realiseren met tijdelijke flex-woningen. We zien in begroting zelfs € 600.000 beschikbaar voor het kansenmaker-team. De PvdA is daar groot voorstander van, de woningzoekende van nu heeft immers weinig aan een oplossing in de toekomst. Maar is dit wel een oplossing voor de lange termijn vragen wij aan het college? Is de gedeputeerde niet bang dat we met tijdelijke oplossingen de wooncrisis voor ons uitschuiven en later weer op ons bordje krijgen?
Haast met de energietransitie
Iets dat we ook niet langer voor ons uit kunnen schuiven is de energietransitie. Die stagneert door politieke koudwatervrees van verschillende Utrechtse gemeenten, maar ook doordat initiatieven niet kunnen worden aangesloten op het netwerk. Nu wordt de Provincie Utrecht aandeelhouder van Stedin en krijgt zo meer invloed op netverzwaring. De PvdA vindt dat een goede zaak. Ons advies: gebruik die invloed zorgvuldig en zorg dat er stevig tempo wordt gemaakt.
Uit een recent VN rapport blijkt dat we niet op koers liggen om de opwarming van de aarde tot 2 graden te beperken. Er moet dus echt haast gemaakt worden met de energietransitie en Poetin helpt ons daarbij een handje. Een jaar geleden bepleitte ik hier nog dat we beter niet afhankelijk konden zijn van Russisch gas, wie had kunnen voorspellen dat ik zo op mijn wenken bediend werd. Russisch gas? Welk Russisch gas? De kraan is dicht en de gasleiding opgeblazen. Maar deze overgang heeft op korte termijn grote invloed op veel inwoners van onze provincie. De echte kou moet nog komen, maar in veel gezinnen heerst onrust over de energierekening. Maximaal 5 minuten douchen, de thermostaat op 19 graden en dan maar hopen dat we geen strenge winter krijgen.
Steun aan de voedselbank
Energiearmoede zorgt ervoor dat steeds meer mensen een beroep moeten doen op de voedselbank, en dat voedselbanken die aanloop nauwelijks nog aankunnen. De PvdA roept iedereen op die de 2 x € 190 energietoeslag niet nodig heeft om de eigen energierekening te betalen, om deze te doneren aan de voedselbank. Daarnaast dienen wij, Samen met CU en 50+, een motie in om vanuit de Provincie Utrecht de voedselbanken in deze moeilijke tijd te steunen met € 500.000. Dit om ervoor te zorgen dat er voldoende gezond voedsel in de pakketten terecht komt. Omdat ook de dierenopvang ernstig te lijden heeft onder de stijgende prijzen, dienen wij de motie van de SP voor steun aan dierenopvang en dierenvoedselbank mee in.
Social return
De PvdA fractie wil dat de provincie Utrecht een sociale provincie is waar de mens centraal staat en blijft aandacht vragen voor social return. Sommige mensen hebben moeite met het vinden van geschikt werk, dat kan zijn omdat ze een poosje uit het arbeidsproces geweest zijn of zichzelf minder goed kunnen presenteren. Dat noemen we afstand tot de arbeidsmarkt. We praten over waardevolle werknemers die hulp nodig hebben om op de juiste plek te komen. Die hulp moeten wij als provincie veel meer bieden en zo ook aan anderen laten zien dat er voor beide partijen veel te winnen valt. Waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) heeft recent besloten om op het gebied van social return niet te streven naar voldoen aan het minimum, maar een voortrekker te zijn. Wij adviseren de gedeputeerde om eens met de HDSR in gesprek te gaan en te leren van hoe zij dat doen.
In een sociale provincie durven we het gesprek te hebben over racisme en discriminatie. Helaas horen we ook in onze provincie kwetsende spreekkoren vanaf sporttribunes, is het moeilijker een stageplek of baan te krijgen voor mensen met een niet-westerse achtergrond en wordt het woord homo nog altijd als scheldwoord gebruikt. Wij dienen daarom met Denk het amendement “Inclusieve sport..” in.
Openbaar vervoer
Meermaals hebben wij de aandacht gevraagd voor de arbeidsomstandigheden van de buschauffeurs die werken voor onze beide concessiehouders. Een goed OV betekent niet alleen dat de bus overal en regelmatig stopt, maar juist ook dat de chauffeur een vast contract, een eerlijk salaris en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden heeft.
Tijdens de Coronapandemie is de provincie Utrecht er goed in geslaagd om het bus en tramvervoer zoveel mogelijk op peil te houden, daar mogen we best trots op zijn. Ook complimenten aan gedeputeerde Schaddelee, die vandaag niet aanwezig is.
Maar we hebben niet kunnen voorkomen dat het OV is afgeschaald en dat heeft natuurlijk negatieve effecten. Het zal maar net jouw buslijn zijn die niet meer of minder vaak rijdt. We zien gelukkig dat een aantal knelpunten zal worden opgelost wanneer de nieuwe dienstregeling van kracht wordt in december. Ook moet de uitval van bussen en trams tot een minimum worden beperkt, we moeten blijven streven naar een OV op minimaal het niveau van voor Corona.
Bij de kadernota steunden we een motie van Denk voor gratis OV voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Daarom een aantal vragen aan het college: Hoe staat het met de uitvoering daarvan? Wordt er aan gewerkt om de invoering per januari 2023 mogelijk te maken? En hoe loopt de pilot met gratis OV voor ouderen? Is de subsidiepot al leeg? Hoe ervaart de doelgroep deze proef? Is het een blijvertje voor 2023 en daarna?
Cultuur
Mooi dat we tijdens de Coronapandemie onze culturele sector hebben gesteund. Die pot blijkt nog niet leeg te zijn. Zou het een idee zijn om dat restant breder in te zetten als steun voor cultuur in moeilijke tijden, bijv. voor compensatie van energierekening van kleine musea. Samen met een aantal andere fracties willen we ook werk maken van de restauratieachterstand van rijksmonumenten, en dienen we de gelijknamige motie van de VVD mee in.
Tot slot
Of de het vraagstuk nu is de opvang van vluchtelingen, waar windmolens moeten komen of hoe een duurzame toekomst voor boeren en natuur er uitziet, door groeiende ongelijkheid zien we steeds meer spanning en polarisatie tussen verschillende groepen in onze samenleving.
Die ongelijkheid kunnen we tegengaan door meer te investeren in mensen met minder kansen. De PvdA noemt dat “ongelijkheid bestrijden met ongelijk investeren”. Bijvoorbeeld gratis openbaar vervoer bieden aan mensen met een laag inkomen en meer betaalbare woningen bouwen. Want juist de mensen die in een snel veranderende wereld niet goed mee kunnen komen hebben steun nodig, zodat ze maximaal kunnen meeprofiteren van al het moois dat de provincie Utrecht te bieden heeft.
