Een jaar lang mochten we niet veel meer dan vanaf de bank uit het raam staren, nu mogen we gelukkig wat verder vooruitkijken, naar het komende jaar. Wat willen we doen? Wat moeten we doen? En hoe gaan we dat doen?
En we kijken zelfs nog iets verder, naar 2050, wanneer er naar verwachting een kwart meer mensen in de provincie Utrecht wonen. Dat bekent een kwart meer natuur, woningen, werkplekken, duurzame energie, vervoer en recreatie. Het is maar goed dat we vandaag niet de vraag hoeven te beantwoorden waar en hoe dat ingepast moet worden in onze provincie en in onze begroting. Dat gesprek wordt nog interessant, maar voeren we later. Wij kijken daarnaar uit.
De opdracht die we met de kadernota meegeven aan Gedeputeerde Staten is belangrijk, want het is de basis voor de begroting van 2022. En we hopen van harte dat 2022 een normaal jaar gaat worden. Een jaar waarin zich geen nieuwe crisis aandient en we kunnen werken aan de nieuwe energie voor Utrecht zoals we dat met elkaar in 2019 hebben afgesproken.
Wij bedanken iedereen die hard heeft gewerkt aan deze kadernota. Onder normale omstandigheden is dit al een pittige klus, na dit jaar verdient onze organisatie een staande ovatie.
Het afgelopen jaar zijn we geconfronteerd met de grootste crisis sinds de 2e wereldoorlog en toch kunnen we constateren dat de provincie Utrecht er nog altijd vrij goed voor staat. Dat is op zich positief nieuws.
Het betekent helaas niet dat het goed gaat met iedereen in onze provincie. Grote groepen hebben zwaar geleden onder de Coronacrisis en dat zijn te vaak de mensen die het toch al niet makkelijk hadden. Mensen die weinig reserves hebben of kwetsbaar zijn. Mensen die dolgraag kansen willen pakken, maar bij wie ze maar zelden voorbijkomen. Mensen die door de lockdown in een sociaal isolement terecht zijn gekomen of zelfs depressief zijn geraakt. Mensen die moeilijk aan het werk komen door een beperking, strafblad of etnische achtergrond.
Voor veel inwoners van onze provincie betekenen de versoepelingen niet het einde van alle ellende, niet alles komt vanzelf weer goed. Wij realiseren ons dat er ook in 2022 heel wat werk aan de winkel is. De PvdA-fractie wil graag die urgentie benadrukken. Er is namelijk veel extra inspanning nodig om daadwerkelijk socialer uit de crisis te komen. Is onze sociale agenda wel voldoende? Wat kunnen wij als provincie nog meer doen, zodat het nieuwe normaal een beter en socialer normaal is? Ook praten we graag nog verder over de Human Capital Agenda. We hebben een aardig begin gemaakt, maar zaken als discriminatie op afkomst, voldoende stageplekken en social return zouden daar wat ons betreft nog meer aandacht verdienen.
Recent stelden we de beleidsvisie circulaire samenleving vast voor onze provincie. Met ambitieuze doelen voor 2050 lopen wij voorop t.o.v. andere provincies en daar zijn we trots op. Maar dat betekent ook dat we daar in 2022 volle bak mee aan de slag moeten.
En als het aan de PvdA ligt wordt 2022 ook het jaar van de gezonde provincie. Aangetoond is dat gezond eten al op jonge leeftijd de schoolprestaties verbetert, overgewicht tegengaat en ongelijke kansen voor kinderen bestrijdt. We willen onderzoeken of en op welke manier de provincie het project ‘de gezonde schoollunch’ kan ondersteunen en dienen daarvoor een motie in.
Gezondheid en schone lucht gaan hand in hand. Wij pleiten er daarom, via een motie, voor om in IPO verband te bespreken wat de mogelijkheden zijn voor een verhoging van de doelstelling van de provincie Utrecht van 49% CO2 reductie naar minstens 55% reductie ten opzichte van 2019.
Nog zo’n bedreiging voor onze gezondheid is stikstofuitstoot, die is nog steeds veel te hoog en de reductie daarvan staat hoog op de prioriteitenlijst voor 2022. Wij spreken onze waardering uit voor de aanpak van gedeputeerde Bruins Slot, die als weliswaar enige vrouw in dit collega haar mannetje staat op dit dossier. Ze heeft oog voor de agrarische sector, zonder blind achter ze aan te lopen. Maar wat de PvdA betreft mag er de komende jaren meer gebeuren om de veestapel te reduceren, dat gebeurt nu nog te veel op basis van vrijwilligheid. Agrariërs verdienen een eerlijke behandeling, maar ook in onze provincie zal in 2022 het aantal dieren per hectare teruggebracht moeten worden. Dat kan bijvoorbeeld door het uitkopen van stoppende boeren, maar ook door meer biologische landbouw en veeteelt en een einde aan megastallen. Is de gedeputeerde bereid om die boodschap duidelijk over te brengen in Den Haag?
Er zijn mooie ambities voor het landelijk gebied en er worden voldoende middelen uitgetrokken, maar hebben we ook de mankracht om dit alles uit te voeren? Er bestaan veel losse nuttige programma’s, zoals ‘Groen groeit mee’, ‘bodemdaling’ en ‘veenweidegebied’ die vaak betrekking hebben op eenzelfde gebied en die dus niet los te zien zijn van elkaar. Denkt de gedeputeerde dat die programma’s voldoende samenhang hebben? Zitten er geen overlap in? En hoe krijgt Provinciale Staten overzicht over die samenhang?
Een van de belangrijkste beleidsdoelen is: “Er is passende woonruimte die aansluit bij de woningbehoefte in de provincie Utrecht”. Dat klinkt goed, maar is in de praktijk zorgelijk. Er is namelijk vooral behoefte aan betaalbare woonruimte, al is dat een begrip dat steeds verder wordt opgerekt. Nadat ze jarenlang tegen wil en dank veel te lang bij hun ouders op zolder hebben gewoond, moeten starters zich in de meest vreemde bochten wringen en zich diep in de schulden steken om aan woonruimte te komen. En het ziet er nog niet naar uit dat dit op korte termijn verandert, ondanks onze inspanningen en investeringen om de woningbouw te versnellen. Als we kijken naar de Merwedekanaalzone in Utrecht zien we plannen voor een mooie groene wijk die helaas vooral betaalbaar is voor de happy few. Een rijtjeshuis van 7,5 ton is niet bepaald wat wij bedoelen met passende woonruimte die aansluit bij de woningbehoefte. Die 50% betaalbaar is voor de PvdA keihard en een minimum, dat mag ook best 75% zijn. Ook denken wij dat er meer afspraken gemaakt kunnen worden met gemeenten over startersleningen en koopgarant regelingen. Wij dienen samen met een aantal andere fracties de motie koopwoningen voor lage en middeninkomens in, omdat wij vinden dat er meer gedaan moet en kan worden voor die groep. Verder zien wij graag dat onderzocht wordt of braakliggende terreinen en leegstaande panden die geschikt zijn voor tijdelijke woonvormen ingezet kunnen worden voor flexwonen. Daarvoor dienen wij samen met GroenLinks een motie in.
De ruimte in onze provincie is schaars en komt de komende jaren nog verder onder druk te staan. We kunnen tunnels aanleggen en zonnepanelen plaatsten op bestaande gebouwen, maar er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Wij staan volledig achter de keuze om bedrijventerreinen vooral te intensiveren. Er is nog veel mogelijk op bestaande locaties. De schaarse ruimte in onze provincie kan zo vooral benut worden voor woningen, natuur en recreatie. Op de geïntensiveerde bedrijventerreinen blijven tot nu toe wel veel kansen voor verduurzaming liggen. Bestaat er een Green deal coach voor bedrijven, die lobbyt en coördineert? Zo nee, waarom niet en zo ja, zetten we die voldoende in en welke stappen gaat die in 2022 maken?
Gelukkig mogen we er weer op uit om kunst en cultuur te snuiven. Als we kijken naar de volgorde van de versoepelingen de afgelopen maanden, zien we dat de inrichting van onze tuin en ons kapsel werden gezien als essentiële zaken, terwijl een bezoek aan bibliotheek, museum, concert of theater geheel ten onrechte op de laatste plaats kwamen.
De cultuursector heeft het ook in onze provincie zwaar gehad. Maar het Corona-steunpakket voor cultuur vanuit de provincie was erg succesvol en ook fors vergeleken met andere provincies. Daarmee laat de provincie Utrecht zien dat cultuur geen luxe is maar een levensbehoefte. De komende jaren wordt er extra geld uitgetrokken voor streekmusea, dat zijn vooral investeringen in het vernieuwen en inrichten van musea. We vinden het fijn en belangrijk dat de sector wordt ondersteund, maar het is ook nodig dat de concertzalen, theaters en musea weer volstromen, want aan prachtige tentoonstellingen of voorstellingen zonder publiek heeft niemand iets. Onze fractievoorzitter in de Tweede Kamer heeft daarom al voorgesteld om alle jongeren een cultuurcheque van €50,- te geven. Een mooi plan. In navolging daarvan vragen wij de gedeputeerde welke plannen hij heeft om het publiek weer warm te laten lopen voor cultuur. Want cultuur verbindt en inspireert en dat is precies wat we nodig hebben na al dat verplichte Netflixen.
We stimuleren ook in 2022 de inwoners van onze provincie om zoveel als mogelijk eropuit te gaan met de fiets of het OV. Voor de auto is en blijft natuurlijk ook plek, maar niet onbeperkt. Amelisweerd mag niet wijken voor asfalt en de provincie Utrecht hoeft niet de goedkoopste provincie van het land te zijn als het gaat om motorrijtuigenbelasting. Wij zijn terughoudend met het verhogen van belastingen, maar vinden een eenmalige verhoging van de opcenten met 2% heel acceptabel. Daarmee zijn we nog steeds voor de automobilist de op een na goedkoopste provincie van het land.
Jammer is dat door de Corona perikelen de proef met gratis OV voor doelgroepen op de plank is blijven liggen. Maar wie wat bewaart die heeft wat om naar uit te kijken. En nu bijna iedereen die dat wil twee keer gevaccineerd is, kan het OV binnenkort weer op volle sterkte rijden. De PvdA gaat ervanuit dat de gedeputeerde Schaddelee de proef in de startblokken heeft staan en dat deze direct na de zomer uitgevoerd wordt. In 2022 kan dan de evaluatie plaatsvinden.
Tot slot, we kijken uit naar de begroting voor 2022. Met de plannen zo duidelijk omschreven in deze goed leesbare kadernota moet dat goed komen.
